Lezing 350 jaar Bommen Berend op 29 september 2022
Locatie: Museum Slag bij Heiligerlee
Adres: Provincialeweg 55, Heiligerlee
Aanvang: 20.00 uur; de zaal is open vanaf 19.30 uur.
Entree 5,00 € per persoon, inclusief koffie of thee.
Vriendelijk verzoek van de organisatie: graag vooraf even aanmelden op info@museaheiligerlee.nl
Lezingenserie over het Rampjaar op Verhildersum
De lezingenserie wordt georganiseerd naar aanleiding van 350 jaar ‘Gronings Ontzet’. Op drie avonden wordt dieper ingegaan op de achtergrond van deze buitengewoon boeiende periode uit onze vaderlandse geschiedenis. De serie is als volgt ingedeeld: 1. Het voorspel (1648-1665), 2. De aanval (1665-1672) en
3. Het verloop en naspel (1672-1674).
Locatie: Landgoed Verhildersum, Museumboerderij, Wierde 40, Leens
Aanvangstijdstip: 19.45 (inloop 19.30)
Kosten deelname per avond: € 12,50
Passepartout voor de gehele serie: € 30,-
Consumpties inbegrepen
Betaling aan de kassa
Aanmelden kan via: info@verhildersum.nl
Na aanmelding ontvangt u nadere informatie en een bevestiging van deelname.
Lezingen randprogramma theaterproductie ‘Over de grens. Oost-Groningen ’44 – ’45’
In het kader van de grote productie ‘Over de grens’ van Theater over de Noord zal als onderdeel van het randprogramma een drietal lezingen worden aangeboden over de historie en cultuur van Oost-Groningen; over de herenboeren, de arbeiders, de Duitse buren en de Joden in de grensstreek. Uit het interview in de speciale editie van ‘Over de grens’ (mei 2022):
“Aander lu bin ook lu”. Dat was het levensmotto van Jan Kolder van De Bult bij Oudeschans. Nuchter, kort, relativerend, maar ook levensreddend. Als je het een Groninger hoort zeggen valt de karakteristieke intonatie direct op. Het past in hetzelfde rijtje als “nait soezen, mor doun”. Geen omslachtige redetwisterij van te voren, maar aanpakken. Het was deze mentaliteit die Kolder (1899-1969) bewoog om in de jaren van de Duitse bezetting – samen met zijn vrouw Aaltje Boelsen (1896-1975) – in het verzet te gaan en zijn boerderij op De Bult te gebruiken als dekmantel voor onderduikers en verzetsactiviteiten. […].
Herkennen we tegenwoordig nog de “typische Oost-Groninger karaktertrekken”? Ik denk het wel. Nog steeds. In elk geval in voldoende mate om te begrijpen hoe Jan en Aaltje Kolder in hun Groningse nuchterheid ‘lijf en goed’ riskeerden voor hun medemens, “omdat ze ook mensen zijn”.
De lezingen vinden plaats in de Garnizoenskerk van Bad Nieuweschans (Kerkstraat 1) op:
– vrijdag 10 juni (16.30 – 17.30 u.).
– vrijdag 17 juni (16.30 – 17.30 u.).
– vrijdag 25 juni (16.30 – 17.30 u.).
De lezingen sluiten aan op de mogelijkheid om op de Mellemaheerd (Hamdijk 9) een diner te gebruiken en aansluitend de theatervoorstelling ‘Over de grens’ bij te wonen.
Informatie en aanmelding via: www.vanplan.nl.
Groningen constant – behoudt van ’t lant – door Godes kracht – brack vyants macht
Lezingenserie over “350 jaar Bommen Berend”.
In het kader van het herdenkingsprogramma naar aanleiding van 350 jaar “Gronings Ontzet” (28 augustus 1672) willen we op 3 avonden dieper ingaan op de achtergrond van deze buitengewoon boeiende periode uit onze vaderlandse geschiedenis. De lezingenserie (cursus) is als volgt ingedeeld: 1. het voorspel (1650-1670); 2. de aanval (1670-1674) en 3. het naspel (1674-1713).
Locaties en data:
Ter Apel, Hessebibliotheek (Molenplein 25): 23 mei – 30 mei – 13 juni.
Winschoten, Lutherse kerk (Vissersdijk 70): 25 mei – 1 juni – 8 juni.
Groningen, Huis Fontein (Zoutstraat 16): 14 juni – 21 juni – 28 juni.
N.B.: ingang: Noorderhaven 53.
Aanvangstijdstip: 19.45 u. (inloop 19.30 u.). Kosten deelname per avond: € 12,50. Passepartout voor de gehele serie: € 30,-. Consumpties inbegrepen.
Aanmelden kan via: jochemabbes@sisteviator.nl. Na aanmelding ontvangt u nadere informatie en een bevestiging van deelname.
Toelichting
Dit jaar wordt op vele plaatsen het roemruchte Rampjaar 1672 herdacht. Koning Lodewijk XIV van Frankrijk, koning Karel II van Engeland, de Munsterse prinsbisschop Christoph Bernhard van Galen en de Keulse prinsbisschop Maximiliaan Hendrik van Beieren verklaarden de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden de oorlog en trokken de grenzen over. “Het volk was redeloos, de regenten radeloos en het land reddeloos” luidt de bekende typering in de vaderlandse geschiedenisboeken. Ondanks het uitgekiende diplomatieke (en spionage-) netwerk van de Hollandse raadpensionaris Johan de Witt, was het geheim Verdrag van Dover van 1 juni 1670 aan zijn aandacht ontsnapt.
De gevolgen leken aanvankelijk desastreus, maar de Hollandse Waterlinie hield stand en admiraal Michiel Adriaansz. de Ruyter wist de Engelse en Franse vloten in de Slag bij Solebay op afstand te houden. De prins van Oranje werd ondertussen als redder in nood als kapitein-generaal aangesteld en De Witt en zijn broer werden geslachtofferd in een voor Nederlandse begrippen afgrijselijke lynchpartij. De Munsterse troepen waren inmiddels het oosten en het noorden van het land binnengevallen en richtten na de verovering van het Oldambt, Westerwolde en Coevorden koers op de stad Groningen. De “Stadjers” hielden echter stand in het roemruchte beleg en op 28 augustus staakten de Munsterse en Keulse troepen de vijandelijkheden.
De Munsterse aanval bracht in de provincies Groningen en Drenthe heel wat teweeg, met hoogte- en dieptepunten in het krijgsverloop. De verdediging verliep aanvankelijk rampzalig en de Oldambtsters dreigden over te lopen naar de bisschop, maar het standhouden van Groningen en de succesvolle militaire inspanningen van Rabenhaupt brachten de uiteindelijke omkeer. Hoewel de Republiek bijna onder de voet was gelopen, keerde door toevallige en berekende kansen het tij en herstelde de veerkracht van de bevolking. Op bijna miraculeuze wijze overleefde de Republiek de bijna fatale oorlog, maar het hoogtepunt van de Gouden Eeuw was voorbij, zo bleek in de jaren daarna.
Afbeelding ontleend aan: www.igogroningen.nl.
Lezingen op aanvraag
Het lezingenaanbod is divers en kan – na onderling overleg – worden afgestemd op een specifieke vraag. De onderwerpen zijn grofweg verdeeld in a) regionale geschiedenis, b) geschiedenis van het Duitse achterland, c) algemene geschiedenis (vnl. Nieuwe Tijd; plm. 1500 – 1800), d) kerkgeschiedenis en e) regionale tradities en folklore. Ter inspiratie vindt u hieronder een lijst van onderwerpen die u mogelijk interesseren:
- Algemene inleiding op de geschiedenis van Oost-Groningen (Oldambt, Reiderland en Westerwolde).
- Zand, veen en klei. Landschapsgeschiedenis van Westerwolde.
- De Romantiek in Westerwolde; kunst, literatuur en volkscultuur in het begin van de 19e eeuw.
- De vesting Bourtange 1580-1851; drieënhalve eeuw militaire geschiedenis langs de oostelijke frontier.
- De lineaalstreep tussen Groningen en Drenthe: de Semslinie van 1615. Verwikkelingen en conflicten langs de grens met de Landschap Drenthe.
- Groninger tradities en folklore in de “Kerstkring” (van Eeuwigheidszondag tot en met Driekoningen).
- De Westerwoldse Kamer in het Groninger Museum in breder perspectief; een “invented tradition”?
- De Slag bij Jipsinghuizen op 26 september 1665; de Eerste Munsterse Oorlog in Stad & Lande.
- Funeraire cultuur in de provincie Groningen (en wijdere omgeving).
- De omstreden en precaire grensbepalingen van Westerwolde in de 17e en 18e eeuw;
- Middeleeuws Oost-Groningen en de banden met Westfalen (Osnabrück, Münster, Corvey,) tot 1559.
- Jochem Wilts Abbes (1766-1828); een prosopografie (Blijham, Oude Pekela, Bellingwolde e.o.).
- Westerwolde: “Een kerk van ongekloven hout” (Westerwolds volkslied, 1890). Geloof en bijgeloof, Christendom en heidendom in het landschap.
- Menso Alting (1541-1612), de reformator van Groningen en Drenthe.
- Scharnierpunt van Westerwolde: de verdrijving van de Geldersen door keizer Karel V en de aansluiting bij de Bourgondische erflanden in 1536.
- Het bezoek van stadhouder Willem III aan Bourtange en het ‘verbael’ van Jan van Alberdingh uit 1681.
- Dr. Harmanus Stoel (1878-1966) van Sellingen (1913-1923), de ethische theologie, John Henry Newman en regionalisme.
- Ds. Johannes Nicasius (± 1550-1618), predikant te Bourtange (1612-1618), graaf Willem Lodewijk en de vroege Reformatie in Stad & Lande.
- Dr. Wijbrandus Johannes Koppius (1774-1859) van Blijham (1812-1856) en zijn tijd (Hervormde classis Winschoten).
- Ds. Nicolaus Stuivinga (1736-1790) van Bellingwolde (1765-1782) en het ‘Nieuwe Licht’ (n.a.v. zijn verwantschap met ds. J.C. Appelius van Zuidbroek).
- Ds. Remko Engels (Bellingwolde 1772 – Nieuwolda 1855) van Nieuwolda (1807-1855) en het Réveil in Groningerland.
- Ds. Jan Sonius Swaagman (1805-1858) van Stadskanaal (1831-1849) en de ‘Groninger Richting’ in de Hervormde kerk.
- Het leven van koning Willem I (1772-1843) en het begin van het Koninkrijk der Nederlanden.
- Het Wilhelmus: de ontstaansgeschiedenis en betekenis van ons volkslied.
- Mr. G. Groen van Prinsterer (1801-1876); staatsman en Evangeliebelijder.
- Mr. Willem Bilderdijk (1756-1831) als denker en dichter.
- Mr. Hieronymus van Alphen (1746-1803); zijn leven, tijd en betekenis aan de hand van De gronden mijner geloofs-belijdenis, opengelegd voor mijne kinderen (Utrecht 1786).
- Clemens August van Beieren (1700-1761), aartsbisschop en keurvorst van Keulen en (o.a.) prinsbisschop Münster en de bouw van jachtslot Clemenswerth in Sögel op de Hümmling.
- De annexatie van het graafschap Oost-Friesland door koning Frederik II van Pruisen en de uitbreiding van de vesting Bourtange met de Natte Horizon (1742).
- George Schenck van Toutenburg (1480-1540), leenheer van Westerwolde 1536-1540.
- Westerwolde als leenheerlijkheid van de Arenbergen (1563-1593 / 1609-1617).
- Goethe aan de hand van G.H. Streurman (1892-1976), leraar Duits aan de Rijks-HBS te Veendam.
- ‘Met de Institutie van Calvijn hebben “wij” den tachtigjarigen oorlog gewonnen” (dr. G.C. van Niftrik in ‘Kerkelijke klassieken’ (1949), 205 vv. Inhoud, belang en context van het bekendste boek in het Nederlandse protestantisme.
De lijst is niet uitputtend; neemt u gerust contact op voor een nieuwe of gewijzigde opzet van het onderwerp. Ten behoeve van de uitnodigingen zijn van alle teksten subtitels beschikbaar. De kosten, voorwaarden en af te spreken faciliteiten worden in vooroverleg afgestemd.
